Już w starożytności używana była jako uniwersalny lek na wiele schorzeń. Sporządzano z niej maści, okłady i balsamy na krwawiące rany, oparzenia i ukąszenia owadów, leczono nią także uporczywe migreny. Dziś naukowcy doszli do przekonania, że jej spożywanie chroni przed zawałem serca.
Właściwość tę zawdzięcza swemu głównemu składnikowi – nienasyconym kwasom tłuszczowym, które obniżają we krwi "zły" cholesterol LDL, odpowiedzialny za choroby układu krążenia, podnosząc jednocześnie poziom "dobrego" cholesterolu HDL. Żywym dowodem dobroczynnego wpływu oliwy są mieszkańcy Grecji: choć ich dieta jest wysokokaloryczna, znacznie rzadziej niż pozostali Europejczycy chorują na serce.
Również nowotwory nie są tam tak powszechną plagą jak na zachodzie i północy naszego kontynentu. Oliwa, używana w krajach śródziemnomorskich do przyrządzania większości potraw, jest bowiem naturalnym antyoksydantem, wymiatającym z organizmu wolne rodniki, które wywołują choroby i przyspieszają proces starzenia się. Naukowcy z Uniwersytetu w Chicago udowodnili ostatnio, że nienasycone kwasy tłuszczowe zawarte w oliwie potrafią ponadto zahamować wzrost komórek rakowych. Dzięki jej spożywaniu aktywność genu wywołującego raka piersi spada aż o 46 procent.
Najwięcej cennych właściwości ma tzw. oliwa "dziewicza" (extra vergine), z pierwszego tłoczenia na zimno, pozbawiona sztucznych domieszek. Jest ona wprawdzie droższa od pośledniejszych gatunków, ale najbardziej polecana przez specjalistów od spraw żywienia jako najzdrowszy tłuszcz do codziennego użytku.
