Oba te wzorce są silnie przeciwstawne – kobieta oddana domowi i zimna karierowiczka. Takie są stereotypy, jednak w rzeczywistym życiu zdecydowana większość kobiet nie jest w stanie realizować ani jednego, ani drugiego wzorca.
Ani samorealizacja w sferze publicznej, ani całkowite oddanie się dzieciom i domowi nie są opcjami powszechnie dostępnymi – ani też pożądanymi. Wielość i różnorodność typów kobiet wyłonionych w opisanym badaniu jest tego najlepszym dowodem – komentuje wyniki badania przeprowadzonego na zlecenie Dove przez Pentor w ramach Programu Ja, Kobieta.
Jak to zbadaliśmy?
W badaniu Dove wzięło udział 900 Polek w różnym wieku, o różnym wykształceniu, różnej sytuacji rodzinnej. Różnorodność ich doświadczeń życiowych pozwoliła na stworzenie, najpełniejszego jak do tej pory, obrazu współczesnej Polki.
Co jest najważniejsze dla współczesnych Polek?
Według badania dla większości współczesnych Polek najcenniejszymi wartościami jest satysfakcjonujące życie rodzinne oraz szczęście związane z posiadaniem i dobrym wychowaniem dzieci. Te potrzeby są praktycznie niezależne od wieku, wykształcenia czy sytuacji rodzinnej badanych kobiet.
Inne cenione wysoko wartości to:
- miłość
- przyjaźń
- spokojne, bezkonfliktowe życie
Praca oraz kariera nie są dla większości Polek głównymi celami w życiu. Zdecydowanie chętniej poświęciłyby się życiu rodzinnemu. Natomiast jeżeli chodzi o pracę to najbardziej cenią w niej:
- możliwość zdobywania wiedzy
- rozwój wewnętrzny
- zdobywanie nowych doświadczeń
- A więc czy dobrze jest być współczesną kobietą?
Badanie sugeruje, że tak skoro 89% kobiet deklaruje, że akceptuje siebie, cechy swojego charakteru i osobowości. Chociaż jednocześnie przyznają, że bycie kobietą niesie ze sobą zarówno pozytywne, jak i negatywne cechy. Równowagę między pozytywami, a negatywami bycia kobieta dostrzega 45% badanych. Natomiast jedna trzecia kobiet uważa, że bycie współcześnie płcią piękną ma zdecydowanie więcej dobrych stron.
Podając cechy, które kobiety zyskały w stosunku do swoich poprzedniczek wskazują najczęściej na:
- samodzielność i niezależność (29% odpowiedzi)
- większą wiarę w siebie i swoje możliwości (19% odpowiedzi)
- możliwość osiągnięcia sukcesu zawodowego (42% odpowiedzi)
Warto zaznaczyć, że 12% badanych kobiet nie dostrzega żadnych słabych stron w byciu kobietą. Były to głównie opinie kobiet młodych, do 25 roku życia, mających wyższe wykształcenie.
Głównie słabe strony w życiu kobiety widzi 18% badanych kobiet. Uważają one, że obecnie kobiety:
są słabe psychicznie (16% odpowiedzi) i narażone na dużą ilość stresu, co jest wynikiem zbyt dużej ilości obowiązków oraz życia w ciągłym pośpiechu
- zatraciły umiejętności prowadzenia domu (11% odpowiedzi)
- mają mniejsze szanse na polu zawodowym (10% odpowiedzi)
- są zbyt uległe i przejawiają zbyt małą ilości inicjatyw (13% odpowiedzi)
Powyższe dane dają ogólny obraz stosunku kobiet do własnej płci i tego jak wpływa to na ich życie. Badanie pozwoliło również na bardziej szczegółowe poznanie współczesnych Polek. Wyodrębniono pięć grup kobiet, odmiennie postrzegających wartość bycia kobietą i inaczej kierujących swoim życiem.
Segmentację „typów kobiecości” wykonano na podstawie badania zrealizowanego na reprezentatywnej próbie 900 kobiet. Na podstawie pytań dotyczących życiowych wartości i celów, pracy, słabych i mocnych stron bycia kobietą dokonano podziału na „typy kobiecości”, określone nazwami umownymi, odzwierciedlającymi cechy charakterystyczne dla kobiet z danego segmentu. Opisane typy przedstawiają bowiem pewien obraz statystyczny. Przynależność do danego typu kobiecości oznacza, że cechy właściwe dla danej grupy zarysowują się w profilu kobiety wyraźniej niż cechy charakterystyczne dla innego segmentu. Oznacza to, że każda z kobiet zakwalifikowana do danego typu kobiecości może posiadać cechy wszystkich pozostałych segmentów, które jedynie są delikatniej eksponowane.
Kobiety Twarde (15% badanych) – odrzucenie sentymentalizacji kobiecości
W większości są to kobiety zamężne, mające około 30 lat, mieszkanki małych miejscowości. Z dystansem podchodzą do urody i młodości jako wartości przemijających i niezwykle pragmatycznie podchodzą do każdej sfery życia. Swoje role w małżeństwie, opiece nad dziećmi traktują jako obowiązek, który należy lojalnie wypełniać. Od mężczyzn oczekują przede wszystkim atrakcyjności fizycznej, lojalności, przyzwoitych zarobków. Mniejsza wagę przywiązują do pokrewieństwa dusz i partnerstwa. Uważają, że nawet nieudane małżeństwo jest lepsze niż samotność. Jednak w gruncie rzeczy myślą, że kobiety są pod każdym względem lepsze niż mężczyźni. Praca jest dla nich jedynie koniecznością ekonomiczną, ponieważ gdyby miały możliwość to oddałyby się zajęciom domowym. Z drugiej jednak strony zależy im na takich rzeczach jak majątek i dostatnie życie. Za najlepszy sposób na poprawę humoru uważają obejrzenie telewizji, ugotowanie czegoś smacznego, zrobienie niespodzianki dziecku lub posprzątanie mieszkania.
Kobiety Spełnione (17% badanych) – emisariuszki harmonii i miłości w świecie
Są to mieszkanki średnich miast, młode (około 25 lat) lub nieco starsze (około 40 lat), w większości zamężne. Posiadają umiejętność harmonijnego pogodzenia wszystkich sfer życia tak, by w żadnej z nich nie zatracić kobiecości, którą według nich należy pielęgnować. W życiu najbardziej cenią udane kontakty z innymi ludźmi, które traktują jako motor rozwoju i wewnętrznego wzbogacenia, co daje im poczucie spełnienia. Praca jest dla nich jedynie sposobem na realizowanie się w innej sferze niż rodzina. Najbardziej cenią jednak obowiązki domowe, zwłaszcza te związane z dziećmi. Uzależnienie się od mężczyzny nie jest dla nich problemem, jeżeli partner jest opiekuńczy, lojalny i wrażliwy. Jednocześnie, obok Dam XXI wieku, mają najbardziej nowoczesne i liberalne poglądy. Są jednak bardzo krytyczne wobec zachowań takich jak: wychodzenie za mąż dla pieniędzy, seks dla sportu i wykorzystywanie kobiecości jako środka do osiągnięcia czegoś. Najlepszy sposób na poprawę samopoczucia kobiety spełnionej to drobny prezent od partnera, lub zrobienie niespodzianki jemu lub dziecku.
Damy XXI wieku (15% badanych) – najważniejsze jest piękno i jakość
Są to w przeważającej liczbie panny lub młode mężatki. We wszystkim co robią pozostają kobiece i szczególny nacisk kładą na piękno kobiecej duszy. Lubią otaczać się pięknymi przedmiotami, interesują się kulturą, razi je brzydota i wulgarność. Najbardziej ze wszystkich kobiet akceptują siebie, również w sferze fizyczności. Są otwarte na nowe doświadczenia, odrzucają ksenofobię, nietolerancję. Praca jest dla nich źródłem samorealizacji i poczucia własnej wartości – zależy im na ciekawych zajęciach i sukcesie zawodowym. Jednocześnie ogromną wagę przywiązują do miłości. Związek z mężczyzną pragną opierać na partnerstwie i dobrym porozumieniu. Według nich mężczyzna powinien być wrażliwy, inteligentny i mieć poczucie humoru. Uważają też, że kobieta bardziej niż mężczyzna ma dar wychowywania dzieci i prowadzenia domu. Mają liberalne poglądy choć zdecydowanie odrzucają nieuczciwość wobec mężczyzn. Sposobem na poprawę samopoczucia jest dla nich drobny prezent, spotkanie z przyjaciółmi oraz uznanie płci przeciwnej.
Kobiety Pogodne (40% badanych) – Altruistki
Jest to zdecydowanie najstarsza grupa kobiet (po 40-tce). Reprezentują ją głównie mieszkanki małych miejscowości. Ich kobiecość realizuje się w dbałości o mały świat, który same tworzą. Świat, który oznacza spokojne życie bez konfliktów i problemów, zgodne z zasadami religii. Ważny jest dla nich ład, czystość i porządek. Są to kobiety, które wierzą, że ludzie są z natury dobrzy i dlatego unikają sprawiania komuś przykrości, często nawet wolą ustąpić niż doprowadzić do konfliktu. Pracę zawodową traktują jako przymus konieczny głównie ze względu na zapewnienie dobrych warunków dzieciom. Dzieje się tak ponieważ rodzina jest najważniejszą wartością w ich życiu, a szczególną wagę przywiązują do wychowania dzieci na porządnych ludzi. Z całych sił pragną zapewnić poczucie bezpieczeństwa i szczęścia najbliższym. Dlatego związek traktują jako „uczciwą spółkę”, w której każdy robi to, co do niego należy. Według nich mężczyźni oczekują od kobiet wierności, pracowitości, oddania domowi. Takich samych wartości oczekują od swoich partnerów. W dobry nastrój wprawia je coś smacznego, drobny prezent od partnera lub dobre oceny dziecka.
Kobiety Nieufne (13%) – przede wszystkim niezależność
W większości panny lub młode mężatki mieszkające w bardzo dużych albo bardzo małych miastach. Charakteryzuje je nieufność wobec tradycyjnych ale także nowoczesnych wzorów kobiecości i swego rodzaju zagubienie w postrzeganiu siebie jako kobiety. Cenią przede wszystkim niezależność, także od mężczyzny, co z kolei powoduje, że często skazane są na samotność. Nie czują potrzeby spełniania tradycyjnych kobiecych ról, nie chcą być potrzebne ani akceptowane, nie czują też potrzeby posiadania dzieci. Według ich filozofii życiowej każdy musi sam dbać o siebie i nie należy się oglądać na innych. Nie wierzą też w to, że ludzie są dobrzy. Praca jest dla nich jednym ze źródeł niezależności, zwłaszcza finansowej. Jako jedyna grupa twierdzą, że mężczyzna ceni w kobiecie głównie urok i urodę, a jednocześnie nie przywiązują wielkiej wagi do własnej atrakcyjności. Same poszukują u mężczyzny głównie poczucia odpowiedzialności i pozycji zawodowej, w bardzo małym stopniu porozumienia. Najrzadziej ze wszystkich kobiet ganią zdradę, małżeństwo dla pieniędzy czy romanse. Również, w porównaniu do innych kobiet, najmniej lubią czynności domowe. Na poprawę samopoczucia wybierają wycieczkę do lasu i słuchanie muzyki.
Wyniki badania pokazują wyraźnie, że w obecnych czasach nie istnieje jedna definicja kobiecości. Mnogość możliwości realizowania się w życiu rodzinnym i zawodowym powoduje, że kobiety wybierają drogę, która najlepiej odpowiada ich potrzebom, wymaganiom, a także cechom charakteru i życiowym wartościom.
Kobieta i mężczyzna – istniejemy dla siebie
Nikt nie zaprzecza podstawowej prawdzie, że kobiety i mężczyźni są sobie wzajemnie potrzebni. Jesteśmy kobietami, ponieważ istnieją mężczyźni i odwrotnie. Wynika stąd, że jakiekolwiek przewartościowanie tożsamości jednej ze stron wymusza zredefiniowanie wzajemnych relacji – druga strona musi się jakoś „znaleźć” wobec pierwszej.
To z kolei powoduje konieczność zbudowania nowego „przymierza” między kobietą a mężczyzną, „przymierza”, które obu płciom stworzy odpowiednie warunki do kooperacji w zmieniającym się świecie ról, wartości i światopoglądów. W badaniu zrealizowanym przez Pentor na zlecenie marki Dove staraliśmy się sprawdzić jak obecnie wygląda to „przymierze” w Polsce. Odkryjmy więc jego tajemnice.
Jak dobrze być sobą!
Płeć jest nam dana – i poza wyjątkowymi przypadkami, jakoś uczymy się ją akceptować wraz ze wszystkim co ze sobą przynosi. Również Polacy praktycznie bez zastrzeżeń akceptują swoją płeć i dobrze się z nią czują.
88% mężczyzn uważa, że być mężczyzną jest zdecydowanie lub raczej dobrze
80% kobiet ma pozytywny stosunek do własnej płci
Czy innej płci jest dobrze?
Znakomicie czujemy się w ciałach, w których się urodziliśmy. Mamy jednak trudność z określeniem na ile szczęśliwi są przedstawiciele płci przeciwnej.
- 1/4 badanych kobiet i jedna trzecia mężczyzn nie potrafi określić czy w ich mniemaniu dobrze jest być płcią przeciwną.
- 58% kobiet uważa, że zdecydowanie dobrze lub raczej dobrze jest być mężczyzną
- 39% mężczyzn uważa, że dobrze jest być kobietą, ale jednocześnie aż 32% z nich uważa, że nie jest to jednak dobra sytuacja
Jeśli więc mowa o ewentualnej zamianie ról – to mężczyźni zdecydowanie nie są na to gotowi… A kobiety? Czemu nie… Zwłaszcza, że w większości uważają, że bycie mężczyzną ma zdecydowanie więcej dobrych stron niż złych – odpowiednio 35% i 14% odpowiedzi.
Blaski kobiecości
Każda płeć ma w sobie wspaniałe, unikalne cechy zarówno fizyczne, jak i te dające korzyści w życiu społecznym. Kobiety i mężczyźni, jako dobre strony bycia kobietą, zgodnie wymieniali:
- cechy „fizyczne” związane z płcią (uroda, wdzięk, macierzyństwo)
- relacje społeczne (uprzejmość, szacunek ze strony innych)
- sfera emocji, charakter (zdolność okazywania uczuć)
- życie rodzinne, rola domowa (wychowywanie, kontakt z dziećmi)
- sfera pracy (lżejsza praca, mniejsze obciążenie pracą)
Blaski męskości
Za największe zalety bycia mężczyzną kobiety uważają kwestie związane z łatwiejszym zdobywaniem dobrej pracy i wyższymi zarobkami (26% kobiet), mniejszą ilością obowiązków domowych (25% kobiet) oraz większą swobodą i wolnością mężczyzn w sferze publicznej (22% kobiet). Dodatkowo 11% kobiet jako dobrą stronę bycia mężczyzną wskazuje jego „biologizm” – głównie fakt nie zachodzenia mężczyzn w ciążę. Natomiast 10% badanych kobiet za atut mężczyzn uważa ich większą odporność i silniejszy charakter.
Co ciekawe mężczyźni poszukują swojej wyjątkowości w zupełnie innych cechach:
- 21% badanych podkreśla zalety silniejszej budowy fizycznej i wynikającą z tego ogólną dużą sprawność
- 20% wskazuje na swoją większą wolność i swobodę w życiu publicznym
- 18% wymienia zalety wynikające z łatwiejszego poruszania się na rynku pracy
Kobiety zdają się więc nie dostrzegać tego, co mężczyznom narzuca się najbardziej. Koncentrują się na rzeczach mniej dla samych mężczyzn istotnych, które z kolei dla kobiet są ważne i potrzebne, a trudniej osiągalne właśnie ze względu na płeć.
Cienie kobiecości i męskości
Badanie wykazało także co w płci jest obciążeniem, czego zdecydowanie nie lubimy. W przypadku kobiet wszyscy badani wskazywali podobne „słabości”:
- sferę domu i rodziny (zbyt dużo obowiązków, przeciążenie)
- pozycję społeczną (dyskryminacja, mniejsza wolność)
- sferę pracy (trudności ze znalezieniem pracy, zarobki)
- cechy fizyczne, biologię (dla mężczyzn – głównie ciąża, poród)
- sferę nadwrażliwości emocjonalnej, która zajmuje jednak niską pozycję
W przypadku słabych stron bycia mężczyzną pojawiają się zupełnie niespodziewane odpowiedzi:
- niebezpieczeństwo społecznej degradacji, „wykolejenia” a przede wszystkim skłonność do używek (25% kobiet i 20% mężczyzn)
- obciążenia związane z rolą głowy rodziny (19% kobiet oraz 23% mężczyzn)
- sfera emocji rozumiana jako agresywność, trudność w okazywaniu uczuć (18% kobiet oraz 10% mężczyzn)
Los mężczyzny
Rysuje się więc obraz mężczyzny, którego los jest ogólnie rzecz biorąc, atrakcyjny (również dla kobiet), ponieważ ma on:
- przewagę w sferze pracy
- więcej wolności
- mniej obowiązków domowych
- jest też mniej obciążony „biologią”
Ale jednocześnie ten pozornie szczęśliwy mężczyzna jest narażony na większe ryzyko degradacji, wykonuje częściej ciężkie prace, ponosi odpowiedzialność za utrzymanie rodziny, jest podatny na gwałtowne porywy uczuć.
Los kobiety
Obraz kobiety wygląda nieco inaczej, chociaż badani podkreślali szereg plusów bycia płcią piękną, m.in.:
- przewagi „biologiczne” czyli macierzyństwo, urodę, wdzięk
- pozytywne zachowania społeczne rozumiane jako bardziej uprzejme traktowanie
Jednak, szczególnie mężczyznom, los kobiet jawi się nieco mniej atrakcyjnie. Według nich kobiety często są przeciążone obowiązkami domowymi, spotykają się z dyskryminacją oraz, co szczególnie dotkliwe, mają dużo większe trudność na rynku pracy niż mężczyźni.
Podsumowując można stwierdzić, że los kobiety jest trudniejszy natomiast los mężczyzny bardziej ryzykowny. To prawda, że mniej kobiet znajdujemy na najwyższych pozycjach społecznych; ale też i mniej znajdujemy ich na społecznym dnie – w kanałach i przytułkach dla bezdomnych.
Jak było kiedyś?
Pojawia się również pytanie, czy kiedyś było tak samo? Według 67% kobiet i 63% mężczyzn wiele zmieniło się obecnie na lepsze. Współczesne kobiety zyskały w następujących sferach życia:
- samodzielności, niezależności, emancypacji, pewność siebie
- możliwości kształcenia, dostępie do rynku
- mężczyźni dodatkowo wskazywali na „prywatne” korzyści związane z rozwojem cywilizacji – wygodniejsze życie, lepszą możliwość dbania o siebie
Jednak według wielu badanych współczesne kobiety również wiele straciły wchodząc na tereny „męskie”. Zagubione zostały przede wszystkim „wartości tradycyjnie wiązane z kobiecością” – urok, subtelność, delikatność, godność, skromność, kobiecy wygląd, kulturę, powściągliwość, czyli mówiąc ogólnie – kobiecość.
Spotyka się Pani z Panem…
Również sfera relacji damsko – męskich nabrała dzisiaj innego wymiaru. Badani wskazali na kilka aspektów tych relacji, które uległy zdecydowanej poprawie np:
- lepsza pozycja kobiety wobec mężczyzny (samodzielność, niezależność)
- partnerstwo w związkach
- swoboda kontaktów (życia osobistego, łatwiejsze kontakty z płcią przeciwną)
- równouprawnienie kobiet
Kobiety i mężczyźni zwracają jednak uwagę, że wiele bardzo istotnych wartości straciło na znaczeniu. Za najbardziej dotkliwe badani uznali:
- spadek szacunku i brak wzajemnego zrozumienia
- brak wierności i lojalności, zbyt dużą swobodę seksualną
- upadek mitu kobiety niedostępnej, kobiety zdobywanej
- mężczyźni wskazywali dodatkowo na zamianę ról, która dla nich wiąże się z umniejszeniem ich roli w związkach
Kobieto, wróć!
Odwiecznym pytaniem jest to czego mężczyźni tak naprawdę poszukują w kobietach, jakie cechy uważają za decydujące o tym, czy dana kobieta jest kobieca. Okazuje się, że są to głównie owe utracone w wyniku wchodzenia w nowe role „wartości tradycyjnie wiązane z kobiecością” – urok, gracja, ciepło, delikatność oraz najczęściej wymieniane dobre strony bycia kobietą – „fizyczne” cechy wyglądu, a także macierzyństwo.
Właśnie te cechy są dla mężczyzn najważniejsze z prostego powodu – oni sami ich nie posiadają. Kobieta i mężczyzna dopełniają się bowiem nawzajem – są sobie potrzebni, a ich relacje rzutują na jakość świata, w którym żyją. I ta druga połówka nie jest ani wrogiem, ani konkurentem – tylko potencjalnie naszym dopełnieniem.
